Ιστορικά στοιχεία
Το Καγκελάρι, πολυπρόσωπος υπαίθριος χορός, χορεύεται κατά κανόνα παραδοσιακό,στις μέρες μας στην εορτή του Αγίου Χριστοφόρου στον Έλατο και στις 16 Αυγούστου στο παραδοσιακό πανηγύρι της Παναγίας στην πλατεία του χωριού μας.
Την ονομασία του Καγκελάρι την οφείλει ή στη λέξη κάγκελο, επειδή οι χορευτές είναι τοποθετημένοι και συνδεδεμένοι όπως τα κάγκελα ή στα καγκέλια ή καγκελίσματα, τα διπλώματα, δηλαδή, του κύκλου που κάνουν οι χορευτές στο χορό. Πάντως με την ονομασία Καγκελάρι δεν εννοούμε έναν συγκεκριμένο χορό αλλά όλα όσα λαβαίνουν χώρα κατά τη διάρκεια του δρώμενου.
Οι ρίζες του χορού χάνονται στα βάθη του χρόνου. Μαρτυρίες για το πότε ακριβώς εμφανίστηκε δεν υπάρχουν. ‘’Από το ύφος του και τις μονότονες κινήσεις και την καθολική σχεδόν συμμετοχή των πανηγυριστών, φαίνεται ότι είναι αρχαϊκό λείψανο, μέσο συμμετοχής και εκδηλώσεων κοινών συναισθημάτων από μεγάλες ομάδες λαού‘’. Πάντως στα χρόνια της Τουρκοκρατίας είναι ήδη γνωστός. Θα πρέπει, λοιπόν, να συνδέεται με τα ηρωικά χρόνια των αγώνων των κατοίκων αλλά και με τη μακρόχρονη σκλαβιά της Ηπείρου, αν κρίνουμε από τα λόγια ενός γέρου Ηπειρώτη από τους Παπαδάτες Πρεβέζης που χόρεψε το χορό αυτό στο χωριό του πριν από 1912:
--‘’Για μας τότε το Καγκελάρι ήταν ξέσπασμα. Με τα σφιχτοδεμένα χέρια μας, ήτανε σαν να δίναμε ο ένας στον άλλο θάρρος. Και το πάτημά μας στον σκοπό του χορού ήταν δυνατό και οργισμένο. Έμοιαζε σαν να πατούσαμε την τυραννία...‘’
Δε θα ήταν όμως και άστοχο να υποθέσουμε ότι τα τραγούδια, όπως και οι χορευτικοί σχηματισμοί, να ήρθαν στην περιοχή των Τζουμέρκων με τους Σουλιώτες μετά την καταστροφή του Σουλίου. Είναι γνωστό ότι σε αρκετά χωριά της περιοχής εγκαταστάθηκαν μετά τον ξεριζωμό από τις πατρογονικές εστίες ταράφια Σουλιώτικα.
Το Καγκελάρι, πολυπρόσωπος υπαίθριος χορός, χορεύεται κατά κανόνα παραδοσιακό,στις μέρες μας στην εορτή του Αγίου Χριστοφόρου στον Έλατο και στις 16 Αυγούστου στο παραδοσιακό πανηγύρι της Παναγίας στην πλατεία του χωριού μας.
Την ονομασία του Καγκελάρι την οφείλει ή στη λέξη κάγκελο, επειδή οι χορευτές είναι τοποθετημένοι και συνδεδεμένοι όπως τα κάγκελα ή στα καγκέλια ή καγκελίσματα, τα διπλώματα, δηλαδή, του κύκλου που κάνουν οι χορευτές στο χορό. Πάντως με την ονομασία Καγκελάρι δεν εννοούμε έναν συγκεκριμένο χορό αλλά όλα όσα λαβαίνουν χώρα κατά τη διάρκεια του δρώμενου.
Οι ρίζες του χορού χάνονται στα βάθη του χρόνου. Μαρτυρίες για το πότε ακριβώς εμφανίστηκε δεν υπάρχουν. ‘’Από το ύφος του και τις μονότονες κινήσεις και την καθολική σχεδόν συμμετοχή των πανηγυριστών, φαίνεται ότι είναι αρχαϊκό λείψανο, μέσο συμμετοχής και εκδηλώσεων κοινών συναισθημάτων από μεγάλες ομάδες λαού‘’. Πάντως στα χρόνια της Τουρκοκρατίας είναι ήδη γνωστός. Θα πρέπει, λοιπόν, να συνδέεται με τα ηρωικά χρόνια των αγώνων των κατοίκων αλλά και με τη μακρόχρονη σκλαβιά της Ηπείρου, αν κρίνουμε από τα λόγια ενός γέρου Ηπειρώτη από τους Παπαδάτες Πρεβέζης που χόρεψε το χορό αυτό στο χωριό του πριν από 1912:
--‘’Για μας τότε το Καγκελάρι ήταν ξέσπασμα. Με τα σφιχτοδεμένα χέρια μας, ήτανε σαν να δίναμε ο ένας στον άλλο θάρρος. Και το πάτημά μας στον σκοπό του χορού ήταν δυνατό και οργισμένο. Έμοιαζε σαν να πατούσαμε την τυραννία...‘’
Δε θα ήταν όμως και άστοχο να υποθέσουμε ότι τα τραγούδια, όπως και οι χορευτικοί σχηματισμοί, να ήρθαν στην περιοχή των Τζουμέρκων με τους Σουλιώτες μετά την καταστροφή του Σουλίου. Είναι γνωστό ότι σε αρκετά χωριά της περιοχής εγκαταστάθηκαν μετά τον ξεριζωμό από τις πατρογονικές εστίες ταράφια Σουλιώτικα.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Γεωργίου Κομζιά, ''Το Καγκελάρι.
 |
| Καγκελάρι Αύγουστος 2012 στο Κορφοβούνι |
τέτοια ώρα ήτανε ψες, τέτοια και παραπροψές.
Στο χορό μωρ στο χορό, στο χορό που χόρευαν,
στο χορό που χόρευαν, ολ’ αγόρια και παιδιά,
ολ’ αγόρια και παιδιά και κορίτσια ανύπαντρα.
Και στη μέ… μωρ και στη μέ… και στη μέση στο χορό,
και στη μέση στο χορό κάθεται χρυσός αετός.
Κάθεται χρυσός αετός και τροχάει τα νύχια του,
και τροχάει τα νύχια του, τα χρυσά φτερούγια του.
Το θεό μωρ… το θεό, το θεό παρακαλεί,
το θεό παρακαλεί κύριε δώς μου προθυμιά.
Κύριε δώς μου προθυμιά να χυθώ ν’ αρπάξω μια,
Κι αν δεν την μωρ… κι αν δεν την… κι αν δεν την εδιάλεγα,
κι αν δεν την εδιάλεγα νά ‘πεφταν τα νύχια μου,
νά ‘πεφταν τα νύχια μου, τα χρυσά φτερούγια μου.
Συ που σε… μωρ συ που σε… συ που σέρνεις το χορό,
συ που σέρνεις το χορό σαν κλωνί βασιλικό,
σαν κλωνί βασιλικό, σαν κλωνάρι αμάραντο.
Να ‘τανε μωρ… να… ‘τανε, να ‘τανε στον κήπο μου
Να ‘τανε στον κήπο μου να το συχνοπότιζα.
Να το συχνοπότιζα Τετραδοπαρασκευό,
Τετραδοπαρασκευό και Σαββατοκύριακο.
Συ που σε… μωρ συ που σε… συ που σέρνεις το χορό,
συ που σέρνεις το χορό κάνε διπλοκάγκελο,
κάνε διπλοκάγκελο, κάνε καγκελίσματα.
Συ που σε… μωρ συ που σε… συ που σέρνεις το χορό,
συ που σέρνεις το χορό κάνε τριτοκάγκελο,
κάνε τριτοκάγκελο, κάνε καγκελίσματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου